Pieter Willem Coetzer (1753 – 1839)

< BACK

  1. Sy kinderjare

Pieter Willem “Piet” Coetzer, my groot-groot-groot-groot-groot-grootvader, is op 12 Augustus 1753 gedoop in Roodezandskerk in ‘t Land van Waveren, wat in 1804 na Nederduitse Gereformeerde Kerk (NGK) Tulbagh herdoop is.1-6 Sy oom, Pieter Willem Nel (1732 – 1800) en dié se eggenote, Anna/Johanna Catharina Bekker (1733 – >1779) was as doopgetuies by klein Pieter se doop teenwoordig.1,7 Sy ouers moes 160 km ver reis na Tulbagh om hom gedoop te kry. Hoewel Swellendam reeds in 1743 gestig is, het die NGK op die dorp eers 55 jaar later in 1798 tot stand gekom.6,8 Hul plaas, Rietrivier, was in die wyk Agter-Kogmanskloof in Swellendam distrik aan die noordelike voetheuwels van die Langeberge in die Klein-Karoo.4,9-11 Die roete vanaf Rietrivier na Swellendam was nie direk nie, en hulle moes die Langeberge oor met die rowwe wapad deur die Kogmanskloof, net suid van die teenswoordige dorp, Montagu. Die grondpad het langs die Kingnarivier deur die kloof geloop en het die rivier ongeveer agt keer gekruis via sanderige, modderige of rotsbesaaide driwwe. Die wapad is egter periodies oorstroom tydens vloede waartydens dit tydelik gesluit moes word. ‘n Roete oor die Langeberge is vir die eerste keer deur die koloniste ontdek in 1701, nadat ‘n Khoi-Khoistam, genaamd die Koekemans, ‘n Nederlandse militêre buitepos in ‘t Land van Waveren (nou Tulbaghvallei) aangeval het. Toe hulle teruggedryf is, het die Khoi-Khois ontvlug deur ‘n kloof, wat later bekend sou word as Kogmanskloof, en so is ‘n deurgangsroete oor die Langeberge onthul. Thomas Bain (1830 – 1893), ‘n Suid-Afrikaanse padingenieur, het tussen 1872 en 1877 ‘n volwaardige bergpas met behulp van handearbeiders gebou. Hierdie pas is in 1953 vervang met die huidige Kogmanskloofpas.9,12-14

Piet Coetzer was die vyfde van vyftien kinders. Hy het sewe susters en sewe broers gehad, wat genoeg geselskap verskaf het daar op hul afgeleë leenplaas, Rietrivier. Sy ouers, Johannes Jacobus Coetzer (1716 – 1787) en Johanna Nel (1730 – >1793),1-5,15 was daarvoor verantwoordelik om die kinders met basiese geletterdheid toe te rus, want ‘n formele onderwysstelsel het nog nie aan die Kaap de Goede Hoop bestaan nie, en rondgaande onderwysers (“Meesters”) was so skaars soos hoendertande. Dikwels het predikante ook die kinders basiese lees- en skryfvaardighede geleer, maar dit was meesal beperk tot die gesinne in die nabye omgewing van die kerk – dit was nou wanneer die predikant nie uit was op dae-lange huisbesoek aan gemeentelede in die uitgestrekte distrikte nie.8,16,17

Verskeie spellingvariasies van Pieter Willem Coetzer kom deur die loop van sy lewe voor soos waargeneem in argivale dokumentasie, en sluit in Pieter Willemsz, Pieter Willemse en Pieter Wilhelmus.1,4

   2. Sy vrou

Piet Coetzer is as 28-jarige op 3 Maart 1782 in die NGK Kaapstad in die eg verbind met die 25-jarige Anna Susanna Jordaan (1757 – ?).3-5,18 Sy was die dogter van Pieter Johannes Jordaan (≈19 Julie 1733 – 1781) en Elsje Margaretha van der Merwe (≈11 Desember 1746, NGK Tulbagh – 1768).5,18 LEES MEER oor die Jordaans.

Die Jordaan- en Coetzer-gesin se familiebande was nou verweef. Uiteindelik het Piet en drie van sy broers met vier Jordaan-susters getrou, asook een Coetzer-suster met ‘n Jordaan-broer, dus vyf Coetzer-Jordaan egpare! 4,18-20 Van hierdie egpare of hulle kinders het later aan die Groot Trek van 1835 tot 1845 vanuit die distrikte Graaff-Reinet, Somerset en Cradock deelgeneem.11

   3. Sy beroep

Wanneer Piet met sy gesin weggetrek het uit Swellendam distrik verder die binneland in, is nie seker nie. Teen 1788 was hy woonagtig in Graaff-Reinet distrik waar hy met skape en beeste geboer het, soos afgelei kan word uit sy opgaafrol ten opsigte van sy bates en sy boerderybedrywighede, wat by die Kaapse Owerheid ingedien is.4 

Hoewel trekboere reeds vanaf die 1750’s verder in ‘n noord-oostelike rigting vanuit die bestaande Stellenbosche en Swellendamse distrikte weggetrek het opsoek na beter en meer weivelde vir hul vee, is Graaff-Reinet distrik eers op 11 November 1786 as amptelike landdrosdistrik verklaar. Die bestaande handelspos in die omgewing het daarna vinnig ontwikkel tot ‘n dorp, wat dieselfde naam as die distrik gedra het. Die eerste kerk in die distrik, NGK Graaff-Reinet, is egter eers in 1792 gestig. Dit verduidelik waarom die Coetzer-egpaar honderde kilometers na Drakenstein of Kaapstad afgelê het om hul eerste vyf kinders gedoop te kry.8,17,21-23‘n Reis na die ‘beskawing’ het hoogstens een maal per jaar plaasgevind, want hierdie lang, vermoeiende ossewa-tog kon tot ‘n maand lank duur, en daartydens is plase meesal onversorgd of onbewaak gelaat. Swaarkry en ontberings was nie ongewoon nie, wat veral veroorsaak is weens ‘n gebrek aan water langs die pad. Daar is by uitspanplekke wat op plase langs die roete beskikbaar was oornag, maar dikwels is sommer in die oop veld kamp opgeslaan vir die nag. By hul bestemming aangekom het die Coetzer-gesin waarskynlik by familie in Swellendam of Drakenstein omgewing oorgebly. Bo-en-behalwe vir dope, huwelike en aannemings wat afgehandel is, het die burgers uit Graaff-Reinet ook produkte soos botter, seep en wol op die Kaapse mark verkoop, nuwe voorrade aangekoop en die jaarlikse huurkontrak van hul leenplase by die Kaapse Owerheid hernu.8,17,21,23

Die lewe in die uitgestrekte Graaff-Reinet distrik was nie maklik nie, veral daar waar Piet en Anna Coetzer in wyk Tarka in Graaff-Reinet distrik gewoon het.24,25 Van Piet se sibbe, twee susters en vyf broers, asook van sy neefs en niggies – almal met hul eie gesinne – het ook uitgewyk na die grensdistrik. Die meeste van hulle was in die wyke Buffelshoek, Zwagershoek (Swagershoek), Bruintjieshoogte en Tarka woonagtig.11 Die oorspronklike Graaff-Reinet distrik het egter so vinnig uitgebrei, dat dit ‘n uitdaging vir die Britse amptenare was om beheer oor die koloniste uit te oefen, en die distrik is uiteindelik herhaaldelik onderverdeel in kleiner distrikte – elk met sy eie drosdy en veldkornetskappe (wyke) – by name distrikte Uitenhage (1804), Somerset (1825), Colesberg (1835), Beaufort(-Wes) (1836) en Cradock (1837).8,11,21,24,26Met aanvanklik geen infrastruktuur in plek nie, moes die grensboere aan die Oosgrens – insluitend Piet Coetzer – dikwels ook veestropery van die San (Boesmans), KhoiKhois en Xhosas verduur. Dit sou uiteindelik lei tot herhaaldelike skermutselinge waartydens die burgerkommando’s San-krale oorkant die grens sou aanval in ‘n poging om van hul vee te herwin. So is uiteindelik honderde inboorlinge in die proses doodgemaak of gevang. Veral Khoikhoi- en Boesman kinders is gevang, wat deur sommige Boere grootgemaak is met die doel om van hulle lojale slawe te maak. Daarby het die politieke spanning in die Boere-gemeenskap teenoor die Britse regering vererger, asook verhoogde spanning tussen die grensboere en Xhosas wat uiteindelik uitgeloop het op nege oorloë oor ‘n tydperk van 100 jaar (1779 – 1879). Tussen-in wanneer daar vrede was, het die Boere en Xhosas egter handelgedryf.8,16,17,21,23,25,26  4. Sy afsterwe

Pieter Willem Coetzer is op die ouderdom van 86 jaar 3 maande en 25 dae op 18 Junie 1839 aan’t huis van sy dogter en skoonseun, Johanna en Jacobus Francois Smit te Buffelshoek oorlede.24 Dis nie seker nie of die aangetekende Buffelshoek op sy sterftesertifikaat verwys na veldkornetskap (wyk) Buffelshoek in Graaff-Reinet distrik, of een van drie plase genaamd Buffelshoek in wyk Swagershoek, distrik Somerset, waarvan een langs die Buffelshoekrivier geleë was.11 (Cradock distrik is in 1837 gevorm uit die noordelike gedeelte van Somerset distrik en oostelike gedeelte van Graaff-Reinet distrik).8,21,23

  5. Sy kinders

5.1 Pieter Willem jnr.

Pieter jnr. was vermoedelik reeds ongeveer twee jaar oud toe hy op 22 Februarie 1785 gedoop is te NGK Drakenstein (in 1804 herdoop na NGK Paarl).1,2,27 By hierdie geleentheid was sy tante, Susanna Elizabeth Coetzer (1770 – 1855) en haar man, Gerit Jacobus “Gert” Jordaan (1764 – ca 1828), asook Wilhelm Johan Coetzer en Elsie van der Merwe, teenwoordig as getuies.1,3-5,18,19 (Presiese familieverwantskap van laasgenoemde twee getuies is huidiglik onbekend.)

Pieter tree in die huwelik met sy niggie, Elsie Dorothea Coetzer (*4 Oktober 1787, wyk Swagershoek, ≈11 April 1790), die dogter van sy oom (sy vader se broer), Wenzel Christoffel Coetzer (1760 – 1842) en dié se gade, Jacoba Jordaan (1768 – 1857).3-5 Jacoba was egter nie net Pieter jnr. se aangetroude tante nie, maar ook sy bloedtante want sy was sy moeder, Anna Jordaan, se suster.18-20

Uit Pieter en Elsie Coetzer se huwelik is nege kinders gebore. Hulle was Jacoba Johanna Aletta (*11 Februarie 1807, ≈13 Desember 1807, NGK Graaff-Reinet, †1877), Pieter Willem (*6 Januarie 1809, ≈7 Mei 1809, NGK Graaff-Reinet, †23 Augustus 1875, Dordrecht, distrik Victoria), Wentzel Christoffel (*27 Augustus 1811, ≈7 Oktober 1811, NGK Graaff-Reinet, †18 Oktober 1846), Anna Susanna (*6 Oktober 1813, ≈20 Februarie 1814, NGK Graaff-Reinet – ?), Gert Jacobus (*25 Maart 1817, ≈20 Julie 1817, NGK Cradock, †14 Julie 1908, Flinksfontein, Queenstown), Jacob Johan David (*30 Oktober 1819, ≈16 Januarie 1820, NGK Cradock, †>1882), Johanna Magdalena (*10 Junie 1822, ≈25 Augustus 1822, NGK Cradock, †3 Julie 1842, wyk Klaas Smitsrivier, distrik Cradock), Wilhelm Johan (*27 November 1825, ≈11 Desember 1825, NGK Cradock, †16 April 1915, Flinksfontein) en die jongste, Elsie Maria (*22 Februarie 1828, ≈7 April 1828, NGK Cradock, †1869, Queenstown).4,5

Nadat Elsie Coetzer op 41-jarige ouderdom in ca 1831 oorlede is, het Pieter jnr. weer in die huwelik getree op 23 Desember 1832 te NGK Cradock met Aletta Johanna Grobler.4 Pieter Coetzer jnr. is op 69-jarige ouderdom op 15 Februarie 1853 op die plaas Flinksfontein in wyk Tarka in Cradock distrik oorlede. Sestig jaar later aan die begin van die twintigste eeu was van Pieter en Elsie Coetzer se kinders steeds woonagtig op Flinksfontein.4,5,105.2 Johanna Jacoba

Sy is vyf dae na haar ouer boetie, Pieter jnr. op 27 Februarie 1785  gedoop, maar hierdie doopgeleentheid het in NGK Kaapstad plaasgevind.2,28 Waarom haar ouers die twee dae-lange reis per ossewa vanaf Drakenstein na Kaapstad aangepak het, is nie duidelik nie, maar het vermoedelik te doen gehad met die spesifieke doopgetuies wat hulle graag by hul dogter se doop teenwoordig wou gehad het. Dit wil voorkom asof Johanna vernoem is na haar ouma Johanna Nel (1730 – >1793) sowel as haar welgestelde groottante, Johanna Jacoba Allemans née Coetzer) (1740 – ?), wat in Kaapstad woonagtig was. Beide hierdie persone was teenwoordig as doopgetuies, sowel as haar oom, Wenzel Christoffel Coetzer (1760 – 1842) en sy vrou, Jacoba Jordaan (1768 – 1857), wat klaarblyklik saam met haar ouers vanaf Graaff-Reinet gereis het om hul eie besigheid aan die Kaap te kom doen.3-5,28Johanna het op 9 Mei 1802 op 17-jarige ouderdom met Jacobus Francois Smit jnr. (*9 Januarie 1782, ≈9 Junie 1782, NGK Kaapstad, †19 Mei 1862), wat 20 jaar oud was, in die huwelik getree.4,5,29,30 Jacobus was die seun van Jacobus Francois Smit(h) snr. (1755 – ?) en Martha Louisa Erasmus (1761 – ca 1794).29-31 Teen 1839 blyk dit dat die Smit-gesin in wyk Buffelshoek, distrik Graaff-Reinet of wyk Swagershoek, distrik Somerset gewoon het, daar waar Johanna se vader ook oorlede is. Jacobus jnr. en Johanna was 41 jaar getroud voordat Johanna in die ouderdom van 58 jaar op 16 November 1843 in wyk Swagershoek (vermoedelik op die plaas Buffelshoek) oorlede is.4,5,31,32 Jacobus is negentien jaar na sy vrou oorlede in 1862 in die ouderdom van 80 jaar op die plaas Rietvlei in wyk Tarka, Cradock distrik.5,30

Die egpaar se kinders was Anna Susanna (*14 Februarie 1804, ≈1 April 1804, NGK Graaff-Reinet, †5 Oktober 1869, plaas Driefontein, distrik Cradock), Jacobus Petrus Johannes (*13 Desember 1805, ≈11 Mei 1806, NGK Graaff-Reinet, jonk oorlede), Pieter Willem (*8 April 1809, ≈7 Mei 1809, NGK Graaff-Reinet – ?), Lourens Francois (*25 November 1811, ≈19 Junie 1812 – >1862), Martha Louisa (*26 Julie 1813, wyk Swagershoek, 20 Februarie 1814, †26 Mei 1871, distrik Somerset[-Oos]), Magdalena Elizabeth Maria (*27 Julie 1815, ≈5 November 1815 – ?), Jacobus Petrus Johannes (*16 Julie 1817, ≈3 Augustus 1817, NGK Graaff-Reinet – >1840), Johanna Catharina (*11 April 1819, ≈16 Augustus 1819, NGK Cradock, †7 November 1894, plaas Coetzerskloof, distrik Somerset[-Oos]).5,30-33

5.3 Elsie Dorothea

Elsie is op 9 Augustus 1786 gebore en gedoop op 7 Februarie 1788 te NGK Drakenstein.3-5

NOTA: Verwysings 3, 4 & 5 dui haar geboorte- en doopdatum aan as onderskeidelik 9 Augustus 1786 en 7 Februarie 1788, NGK Drakenstein. Wanneer hierdie data vergelyk word met die oorspronklike doopinskrywing (en getranskribeerde kopie) word haar vader wel as Pieter Willem Coetzer aangegee, maar die moeder is Susanna Elizabeth Jordaan, in plaas van Anna Susanna Jordaan.2,34 Is hierdie slegs ‘n notuleringsfout of het ons hier met ‘n ander verwante Elsie Dorothea Coetzer te doen? Tot op hede kon geen alternatiewe doopinskrywing met Piet en Anna Coetzer as die doopouers gevind word nie.

Op 17-jarige ouderdom op 13 Maart 1803 tree Elsie in die huwelik met Hendrik de Bruyn/Bruin (≈18 Junie 1780, NGK Tulbagh – 19 April 1847, plaas Bezuidenhoutskraalmond, wyk Tarka, Cradock distrik), die tiende kind van Hendrik de Bruyn (1720 – 1780) en Anna Loots (1746 – 1796).4,5,35 Hendrik en Elsie was 44 jaar lank getroud voor Hendrik op die ouderdom van 63 jaar gesterf het. Elsie is nege jaar na haar man oorlede op 5 Maart 1856 op die plaas Karelsrust in Queenstown se omgewing.36

Vir Hendrik en Elsie de Bruyn/Bruin is sewe kinders gebore; Hendrik Jacobus (*9 Desember 1803, ≈14 April 1805, NGK Kaapstad, †2 Julie 1825), Pieter Willem (*13 Junie 1806, ≈9 November 1806, NGK Graaff-Reinet, †29 Augustus 1845, plaas Kromrivier, distrik Cradock), Theunis Jeremias (*6 Oktober 1808, ≈7 Mei 1809, NGK Graaff-Reinet, †23 Mei 1836, plaas Knapsakfontein, distrik Somerset), Anna Susanna (*6 Julie 1811, ≈18 November 1811, NGK Graaff-Reinet – ?), Anna Magdalena “Antje” (*23 Mei 1815, ≈5 November 1815 – ?), Jan Jacobus (*19 Januarie 1818, ≈23 Maart 1818, NGK Cradock – ?) en Gerhard Jeremias “Gert” (*14 Februarie 1825, ≈4 April 1825, NGK Cradock, †22 September 1889, distrik Wodehouse, Eastern Cape).5,35,36

5.4 Magdalena Elizabeth

Sy is op 2 Augustus 1788 gebore en ses maande later op 13 Februarie 1789 te NGK Drakenstein gedoop.2,4,5 Sy is op 16-jarige ouderdom in 1805 getroud met haar 19-jarige neef, Johannes Jacobus Coetzer (1786 – 1878, Jordaanskraal, distrik Cradock), seun van haar oom Wenzel Christoffel Coetzer (1760 – 1842) en haar tante Jacoba Jordaan (ca 1768 – 1857). Magdalena is egter oorlede in 1809, toe sy slegs 21 jaar oud was. Haar jong wewenaarman het na haar afsterwe ‘n tweede huwelik aangegaan met Catharina Margaretha Prinsloo (1793 – 1876). Hierdie egpaar het saam sewe kinders gehad.4,5,37

5.5 Johannes Jacobus

Johannes het die lewenslig aanskou op 15 Oktober 1789 en is gedoop op 7 April 1790 te NGK Drakenstein. Hy tree op 17 Desember 1809 te Graaff-Reinet in die huwelik met sy niggie, Elsie Maria Coetzer (≈16 Desember 1790 – <1838), dogter van Johannes se oom en tante, Johannes Jacobus Albertus Coetzer (1766 – 1845) en Magdalena Elizabeth Jordaan (1772 – 1847).2-5,38 Na Elsie se afsterwe hertrou Johannes op 7 Januarie 1838 met Maria Dorothea Elizabeth van Tonder (1794, Kaapstad – 1856).3,4 Johannes is oorlede op die plaas Gelegenfontein in distrik Cradock in die omgewing van Aliwal-Noord (nou Maletswai) op 8 Januarie 1856.4,5

Johannes het altesaam vyftien kinders gehad. Uit sy eerste huwelik is gebore Jacobus Johannes (*27 Oktober 1810, ≈26 Oktober 1810, NGK Graaff-Reinet – ?), Anna Susanna (*28 April 1814, ≈28 Augustus 1814, NGK Graaff-Reinet, †1 Februarie 1883, plaas Klipfontein), Magdalena Elizabeth (*16 Junie 1816, ≈8 September 1816, Graaff-Reinet – ?), Johanna Cornelia (*16 April 1818, 21 Junie 1818, NGK Cradock – ?), Petrus Johannes Bartimus/Bartemeus (*25 September 1819, ≈16 Januarie 1820, Cradock, †2 Augustus 1892, plaas Leeuwkrantz, distrik Wodehouse), Gert Jacobus Albertus (*11 Januarie 1822, ≈8 April 1822, Cradock, †7 Oktober 1914, Elliot [130 km noord-oos van Queenstown]), Johannes Jacobus jnr. (*27 Desember 1824, ≈4 April 1825, Cradock, †4 September 1891, Lydenburg distrik, ZAR; hy was ‘n Voortrekker), Wentzel Christoffel (*7 Februarie 1827, ≈2 April 1827, Cradock, †30 Maart 1888, Dorthrecht), Wilhelm Johannes (*17 November 1829, ≈17 Januarie 1830, Cradock – ?) en Elsie Maria (*9 April 1833, ≈4 Augustus 1833, Cradock, †1869).4,5,11,38

Die kinders uit Johannes se tweede huwelik was Cornelis Johannes (*7 Augustus 1842, ≈30 April 1843 – ?), Jacob Jeremias (*19 November 1844, ≈9 November 1845, ‘Over de Grenzen’, †ca 1917), Johannes Hendrik (*13 Maart 1847, ≈18 Oktober 1847, NGK Burgersdorp – ?), Barend Hendrik (*24 Augustus 1849, ≈14 Februarie 1850, NGK Burgersdorp – ?) en Casper Johannes David (*23 Julie 1854, ≈12 November 1854, NGK Burgersdorp, †13 Januarie 1919).4,5

5.6 Gerrit Jacobus

Gerrit se presiese geboortedatum is nie bekend nie, maar hy is op 13 Januarie 1793 te NGK Graaff-Reinet gedoop.5,15 Sy doopgetuies was Gerrit van der Merwe (1760 – ca 1820) en eggenote, Maria Margrietha de Bruyn (1767 – ?), wat die aangetroude skoonsuster was van Gerrit se suster, Elsie Coetzer (sien 5.3). Sy ouma Johanna (Nel) Coetzer (1730 – >1793) en oom, Gerrit Coetzer (1772 – ?) was ook teenwoordig, maar het as getuies van sy nefie, Gerrit Jordaan opgetree.15,19,35 Gerrit Coetzer is ongelukkig jonk oorlede.24

Gerrit se doop is waargeneem deur ds. Johann Heinrich von Manger (20 Februarie 1767 – 2 Mei 1842), ‘n Duitser van die adelstand wat in Amsterdam in Nederland sy teologiese opleiding voltooi het. Hy was die eerste predikant van NGK Graaff-Reinet en het vanaf 1792 tot 1798 daar as leraar gedien.6

5.7 Anna Susanna

Sy is gedoop op 16 Maart 1794 in NGK Graaff-Reinet,3-5,15 waar haar oom Gerrit Coetzer (1772 – ?) en Johanna Jacoba Coetzer (familieverwantskap onseker) as getuies opgetree het. Twee van Anna se niggies is saam met haar gedoop. Hulle was Johanna Cornelia Coetzer, dogter van Jacobus Johannes Coetzer (1766 – 1845) en Magdalena Elizabeth Jordaan (1772 – 1847), en Dorothea Regina Jordaan, dogter van Gerrit Jordaan (1764 – ca 1828) en Susanna Elisabeth Coetzer (1770 – 1850).15

Anna is op 17 Desember 1809 te Graaff-Reinet met Pieter Schalk van Heerden jnr. (ca 1788, distrik Stellenbosch – 2 April 1864, distrik Cradock) getroud.4,5,39 Hy was die seun van Pieter Schalk van Heerden snr. (≈13 November 1757 – †ca 1814) en Elizabeth Helena Vorster (1758 – ca 1801). Anna (Coetzer) van Heerden is 14 jaar na haar man oorlede in die ouderdom van 84 jaar op 6 Augustus 1878 op die plaas Tietvallei naby Tarkastad in distrik Cradock.39

Pieter en Anna het saam nege kinders gehad. Hulle was Pieter Schalk (*29 September 1810, ≈26 Desember 1810, NGK Graaff-Reinet – ?), Pieter Willem (*14 Desember 1812, ≈3 Januarie 1813, NGK Graaff-Reinet, †20 April 1879, plaas Cathcart Place, Queenstown), Anna Susanna (*14 Januarie 1814, ≈27 Februarie 1814 – ?), Gerrit Jacobus “Gert” (*23 Oktober 1815, ≈4 Augustus 1816 – ?), Elizabeth Helena (*24 September 1818, ≈26 Desember 1818, NGK Cradock – ?), Alewyn Francois (*18 September 1820, ≈5 November 1820, NGK Cradock, †1883, plaas Cathcart Place), Johanna Sophia (*29 September 1824, ≈31 Oktober 1824, NGK Cradock – ?), Cornelia Herculina (*15 Junie 1828, ≈20 Julie 1828, NGK Cradock – ?), Johannes Hendrik Jacobus (*4 November 1830, ≈26 Desember 1830, NGK Cradock – ?) en Anna Cecilia Gerbrecht (*9 Februarie 1835, ≈5 April 1835, NGK Cradock – ?).5,39

5.8 Wenzel/Wensel Christoffel

Hy is op 1 Oktober 1796 gebore is.40 Hy tree in die huwelik op 15 November 1818 op Cradock met Elizabeth Helena van Heerden (1804 – 1832), die suster van sy swaer, Pieter Schalk van Heerden (1788 – 1878). Wenzel sou uiteindelik drie keer trou en homself later as Voortrekker  met sy familie in Natal bevind.4,5,11,39 LEES MEER oor Wenzel Coetzer.

5.9 Jacob Jeremias

Hy is in ongeveer Julie 1797 gebore en op 23 Desember 1798 gedoop te NGK Graaff-Reinet, wat deur sy oom en dié se eggenote, Pieter Johannes Jordaan (1777 – 1834) en Maria Catharina Snyman (1782 – 1814), asook sy neef, Casper Labuschagne, as doopgetuies bygewoon is.3-5,15,41

NOTA: Jacob Jeremias het twee neefs genaamd Casper Labuschagne gehad. Dis onseker watter een van die twee die doopplegtigheid bygewoon het, aangesien beide in Graaff-Reinet distrik woonagtig was.

Jacob Coetzer trou in dieselfde kerk waar hy 19 jaar tevore gedoop is. Sy huwelik met Susanna Petronella du Plessis (21 September 1800 – 2 Desember 1878, plaas Wapendeur) is op 2 Februarie 1817 voltrek. Sy was die dogter van Paul Jacobus du Plessis (1779, Tulbagh – 15 Januarie 1841, wyk Swagershoek) en Elisabeth Maria du Toit (≈3 Oktober 1777, NGK Tulbagh – ?).3-5,42

Uit hul huwelik is gebore Elizabeth Maria “Elsie” (*17 Januarie 1818, ≈8 Maart 1818, NGK Cradock – ?), Anna Susanna (*23 September 1819, ≈23 Desember 1819, NGK Cradock, † <1878), Sara Johanna Magdalena (≈20 Oktober 1823, NGK Cradock – 1857), Elsje Maria Dorothea (22 Februarie 1826 – 23 Oktober 1900, Spekboomberg, distrik Cradock), Pieter Willemse (*23 Junie 1828, ≈14 September 1828, NGK Cradock, †29 Augustus 1904, plaas Fonteinshoek, Cradock distrik), Hester Jacomina Maria (≈24 Julie 1831, NGK Cradock – <1872), Cornelia Johanna (ca 1832 – ?), Maria Petronella “Mieta” (*29 Augustus 1833, ≈10 November 1833, NGK Cradock – ?), Magdalena Johanna Elizabeth (*2 Februarie 1836, ≈5 Maart 1836, NGK Cradock – ?) en Paul Jacobus (*3 Desember 1838, ≈24 Februarie 1839, NGK Cradock, †6 Januarie 1921, Cradock distrik).5,41-43

Daar is egter die doopinskrywing van Johannes Jacobus Coetzer (*27 Februarie 1829, ≈6 April 1829, †5 November 1923) wat die vermoede laat ontstaan dat Jacob moontlik ook ‘n buite-egtelike flirtasie met sy skoonsuster, Elizabeth, sy ouer broer, Wenzel Coetzer se eggenote (sien 5.8), kon gehad het waaruit Johannes gebore is. Elizabeth en Jacob Coetzer word as die ouers aangeteken, maar dis ook moontlik dat dit bloot ‘n notuleringsfout met die doopinskrywing kon gewees het44 – in hierdie geval, ‘n groot fout met repurkussies vir die nageslag! Op Johannes Coetzer se sterfkennis 95 jaar later word sy ouers wel as Wenzel en Elizabeth Coetzer aangedui.45 Een bron beweer egter ook dat Wenzel se vrou blykbaar te swak en sieklik was om haar seuntjie na sy geboorte te versorg, en haar skoonsuster Susanna Coetzer, Jacob se eggenote, wat self nog ‘n baba van agt maande gesoog het, het die kleine Johannes onder haar vlerk geneem.5 (Johannes se biologiese moeder is in 1832 oorlede toe hy drie jaar oud was.4,5) Vir die laasgenoemde bewering kon egter geen gesubstansieerde dokumentasie tot op hede gevind word nie. As die bewering wel die geval was en Jacob en Susanna het vir Johannes as hul eie aangeneem, verklaar dit steeds nie hoekom slegs Jacob, en nie sy vrou, Susanna, se name op die doopinskrywing verskyn nie. Daarby kom Johannes se naam in 1872 ook nie voor onder die gelysde kinders van Jacob en Susanna Coetzer op die sterfkennis van Jacob Coetzer nie. Ons sal seker nooit die volle waarheid weet nie, hoewel genetiese oorerwingstoetse, uitgevoer op hierdie voorouers se nageslagte, wel lig op die saak sou kon werp.

Jacob Coetzer is op 6 Maart 1872 in sy woonhuis op die plaas Wapendeur in distrik Cradock op die ouderdom van 73 jaar en drie maande oorlede. Die plaas was toe reeds verkoop maar die oordragtransaksie was nog nie afgehandel nie. Daar was ‘n testament, maar daar was geen getuies aangeteken nie. Sy vrou, Susanna, het vyf jaar later op 2 Desember 1878 die lewe gelaat waar sy nog op Wapendeur gewoon het.41,42

5.10 Casper Johannes

Casper “Kasper” is op 27 September 1801 gebore en op 10 November 1801 in die NGK op Graaff-Reinet gedoop.5,15 Hierdie doopgeleentheid was ‘n hele familiegedoente, want Casper se twee niggies, Johanna Jacoba Coetzer (*25 Desember 1800) en Elsie Margrietha Jordaan (*20 Julie 1801) asook sy twee nefies, Johan Harmse Coetzer (*28 Maart 1801) en Johannes Petrus Jordaan (*28 September 1801) is almal saam by dié geleentheid gedoop. Teenwoordig by Kasper se doop as getuies was (moontlik) sy groottante, Johanna Jacoba Haas (voorheen Allemans, née Coetzer) (1740 – ?), (vermoedelik) sy twee neefs, Pieter Willem Coetzer (1785 – 1875) en Pieter Willem Coetzer (1787 – ?), onderskeidelik 16 en 14 jaar oud, asook (vermoedelik) sy 15-jarige niggie, Johanna Magdalena Jordaan (1786 – 1873). Kasper se ouers het by die geleentheid ook as doopgetuies opgetree vir die ander kinders.4,5,15

Kasper Coetzer tree op 19-jarige ouderdom op 4 Desember 1820 op Cradock met sy 16-jarige skoonsuster, Magdalena Johanna du Plessis (8 Junie 1804 – 30 September 1888) in die huwelik. Sy was die suster van Susanna Petronella du Plessis (1800 – 1878) wat drie jaar tevore met sy ouer broer, Jacob Jeremias Coetzer (sien 5.9) getroud is. Kasper en Magdalena was 52 jaar getroud voordat hy as 72-jarige op 9 Julie 1874 op die plaas Kleinfontein in Cradock distrik oorlede is.5 Magdalena het veertien jaar na haar man op die plaas Gunsteling in distrik Cradock gesterf, toe sy 84 jaar oud was.42

Hulle het twaalf kinders gehad wat almal in NGK Cradock deur óf ds. John Evans óf ds. John Taylor gedoop is. Min is egter bekend oor die vroegste geskiedenis van die gemeente omdat die eerste notuleboek op onverklaarbare wyse weggeraak het. Dit is wel bekend dat ds. Evans die eerste leraar was. Hy is in 1818 bevestig en na ‘n dienstydperk van vyf jaar in 1823 in die amp oorlede. Ds. Taylor van NGK Beaufort-Wes het hom in 1824 opgevolg en in Cradock distrik gearbei vir 36 jaar tot met sy dood op 21 Mei 1860. Albei was Skotse predikante wat deur Goewerneur Charles Somerset na die Kaap laat kom is om die Afrikaans-Hollandse bevolking te help verengels. Dié beleid het egter misluk omdat die meeste mettertyd verafrikaans het en hulle met die lot van die Hollandse nedersetters vereenselwig het.6,8,21,24Die kinders van Kasper en Magdalena Coetzer was Pieter Willem (*13 November 1821, ≈26 Desember 1821, NGK Cradock, †11 April 1892, wyk Stormberg, distrik Cradock) was die oudste. Daarna het gevolg Elizabeth Maria (*26 April 1823, ≈14 Julie 1823, NGK Cradock, †30 April 1899), Paul Jacobus (*10 Augustus 1824, ≈5 September 1824, NGK Cradock, †2 Julie 1904, Somerset-Oos), Anna Susanna (*4 Januarie 1827, ≈26 Desember 1827, NGK Cradock, †27 Desember 1876, wyk Middelburg, distrik Cradock) en Francois Daniël (*26 Augustus 1829, ≈1 November 1829, NGK Cradock, †23 Julie 1905, wyk Stormberg).2-4 Daar was ook Johanna Jacoba Petronella (*23 Julie 1832, ≈8 Oktober 1832, NGK Cradock – ?), Casper Johannes (*30 April 1834, plaas Dassiedeur, ≈7 Julie 1834, NGK Cradock, †23 Julie 1915, plaas Rietkuil, Klerksdorp, Transvaal), Magdalena Johanna (*25 Junie 1936, ≈30 Oktober 1836, NGK Cradock, †13 Februarie 1871), Johannes Petrus (*10 April 1839, ≈4 Augustus 1839, NGK Cradock, †25 Julie 1883, Cradock distrik), Gert Jacobus Benjamin (*1 Desember 1841, ≈26 Desember 1841, NGK Cradock, †17 Februarie 1902, plaas Zevenfontein/Sewefontein, Cradock distrik), Jacoba Petronella (*18 Februarie 1844, ≈8 April 1844, NGK Glen Lynden, †>1881) en Hester Carolina (*1 Augustus 1847, ≈3 Oktober 1847, NGK Glen Lynden – ?).5,38

5.11 Jacoba Petronella

Sy is op 14 April 1805 gebore.5 Sy is later in die eg verbind met Pieter Johannes “Petrus” Jordaan (ca 1799, Graaff-Reinet distrik – 14 November 1883, Koupslaagte), seun van Pieter Johannes Jordaan snr. (1733 – 1781) en Elsie Margaretha van der Merwe (1746 – 1768). Hulle het sewe kinders gehad, naamlik Anna Susanna (*25 September 1822, ≈26 Desember 1822, NGK Cradock – ?), Johannes Petrus (*19 Augustus 1824, ≈4 Oktober 1824, NGK Cradock – ?), Pieter Willem (*19 Julie 1826, ≈2 Oktober 1826, NGK Cradock, †1 Junie 1903, Sterkstroom, Oos-Kaap), Rudolph Phillipus (6 Januarie 1830 – 1 Desember 1902), Jacobus Hendrik Francois (*30 Junie 1835, ≈6 September 1835, NGK Glen Lynden, † <1837), Anna Maria (*15 September 1836, ≈10 Oktober 1836, NGK Glen Lynden) en Jacobus Hendrik Francois (*24 September 1837, ≈1 Januarie 1838, NGK Glen Lynden).5,19,43

Nadat Jacoba oorlede is, het Petrus Jordaan vir ‘n tweede keer getrou met Maria Johanna Susanna van Jaarsveld (ca 1813, Cradock – 1 September 1908, Koupslaagte). Nege kinders is vir Petrus gebore uit sy tweede huwelik. In totaal het hy dus 16 kinders gehad.43

5.12 Jacobus Hendrik Francois

Die sewende en jongste seun, Jacobus Hendrik Francois, is op 10 Maart 1808 gebore en ses maande later op 16 Oktober 1808 te NGK Graaff-Reinet gedoop.4,5,16 Sy 23-jarige suster Johanna Jacoba Coetzer en haar man, Jacobus Francois Smit was die doopgetuies by die geleentheid.15

Hy trou op 7 Februarie 1828 te NGK Cradock met sy skoonsuster, Hester Jacomina Jordaan (6 Januarie 1816, wyk Tarka, distrik Graaf-Reinet – 9 Januarie 1846, plaas Klein Haasfontein, wyk Tarka, distrik Cradock). Sy was die dogter van Johannes Petrus “Jan” Jordaan (≈3 Maart 1776 – 15 Augustus 1825) en Elizabeth Catharina Helena Botha. Na Hester se afterwe hertrou Jacobus met die weduwee, Gesina Sophia Nel (née Nel) (14 Augustus 1823 – 1881), dogter van Stephanus Nel (1785 – ?) en Martha Sophia de Lange (1787 – ?).4,5,18,19 Jacobus het op 75-jarige ouderdom op 2 Mei 1883 op Klein Haasfontein te sterwe gekom.5

Die kinders uit Jacobus se eerste huwelik was Maria Petronella (ca 1829 – ?), Elizabeth Catharina (*27 Junie 1832, ≈8 Oktober 1832, NGK Cradock, †7 Desember 1895, Tarka), Anna Susanna (*15 Maart 1934, ≈6 Julie 1835, NGK Cradock, †3 September 1920), Jacoba Petronella (*15 Desember 1840, ≈28 Februarie 1841) en Pieter Willem (*14 Julie 1843, ≈6 Augustus 1843, Klaassmitsrivier, Tarkastad, †24 Januarie 1924, Kleinhaasfontein, Tarka).5

Uit sy huwelik met Gesina Nel – wat reeds vier kinders uit haar eerste huwelik gehad het – is sewe kinders gebore. Hulle was Martha Sophia Maria (*12 Junie 1848, ≈1 Oktober 1848, Klaassmitsrivier, †14 Mei 1921), Johannes Petrus (*7 September 1850, ≈27 Desember 1850, Klaassmitsrivier – ?), Jacobus Hendrik Francois (1 Januarie 1854 – 15 Augustus 1939, Ugie, wyk Maclear, Kaapprovinsie), Jeremias Johannes Jurgens (30 Mei 1856 – 19 Februarie 1947, Ω Sterkstroom Hoofbegraafplaas), Hester Jacomina Johanna Sophia (*8 November 1858, ≈24 Januarie 1859, NGK Queenstown – ?), Gesina Sophia Petronella (*21 Julie 1860,≈3 September 1860, NGK Queenstown – ?) en Elsje Dorothea (*20 September 1862, ≈11 Maart 1863, NGK Tarkastad – ?).5

< BACK

  1. Parish registers for the Dutch Reformed Church at Paarl, Cape Province. https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:3Q9M-CSV8-WT56?i=197&cat=993682
  2. NGK Tulbagh, NGK Drakenstein/Paarl & NGK Zwartland Baptism Registers (getranskribeer). The eGGSA branch of the Genealogical Society of South Africa. https://www.eggsa.org/cgi-bin/dosearchBaptisms.pl
  3. De Villiers, C.C. & Pama, C. 1976 Geslagsregisters van Ou Kaapse Families: Deel 1 (A-M) & Deel 2 (N-Z). Erfenisstigting Biblioteek, Voortrekkermonument, Pretoria
  4. Coetser, W.J. 1998 Hongarye na Suid-Afrika. Die geskiedenis van die Coetser/Coetzer families in Suid Afrika. 1ste Ed. HE Printers: Escourt, Natal
  5. Coetser, M. Coetzer en Coetser Families in South Africa. https://coetzercoetser.weebly.com/family-tree–stamboom.html
  6. NG Gemeentes Tulbagh. Swellendam, Graaff-Reinet en Cradock. Gemeentegeskiedenisargief. ‘n Oorsig van die geskiedenis van die NG Kerk, sy gemeentes en predikante. https://www.gemeentegeskiedenis.co.za/ng-gemeente-tulbagh
  7. Johanna Catharina (Bekker) Nel (1733 – aft. 1779). https://www.wikitree.com/wiki/Bekker-27
  8. Giliomee, H. & Mbenga, B. 2007 Nuwe geskiedenis van Suid-Afrika. 1ste Ed. Tafelberg: Kaapstad
  9. Cogmanskloof, Montagu. https://www.montagu.org.za/information/cogmanskloof/
  10. National Geo-Spatial Information, 1:50 000 Rasters. January 2015. Department of Rural Development and Land Reform, Republic of South Africa. CD-publication
  11. Visagie, J.C. 2011 Voortrekkerstamouers, 1835-1845. 2de Ed. Protea Boekhuis: Pretoria
  12. Orton, J. 2012. Heritage impact assessment for the proposed upgrade and rehabilitation of the Kogmanskloof Pass, Montagu Magistrational District, Western Cape. Archaeology Contract Office: University of Cape Town
  13. Secret Southern Africa. Wonderful places you’ve probably never seen. 1994, 1st Ed. AA The Motorist Publications (Pty) Limited: Cape Town
  14. Thomas Charles John Bain. https://en.wikipedia.org/wiki/Thomas_Charles_John_Bain
  15. Doopinskrywings van Piet en Anna Coetzer se kinders. Parish registers for the Dutch Reformed Church at Graaff-Reinet, Cape Province. https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:3Q9M-CSV8-D9KG-H?i=13&cat=993779
  16. Binckes, R. 2013 The Great Trek uncut. 1ste Ed. 30º South Publishers: Pinetown
  17. Myburgh, D.W. 1978 The origin of towns in the Eastern Cape Midlands. https://repository.nwu.ac.za > No_4(1978)_Myburgh_DW
  18. Melville, J. 2005 Stamboom van die Van der Merwe Familie. 1ste Ed. Genealogiese Publikasies: Walmer
  19. Jordaan boek
  20. Johannes Jacobus Coetzer, b1c6. https://www.geni.com/people/Johannes-Jacobus-Coetzer-b1c6/6000000005414527750
  21. Smith, K.W. 1974 From frontier to midlands. A history of the Graaff-Reinet district, 1786 – 1910. Doctoral thesis, Rhodes Univeristy
  22. Mossop, E.E. 1947 Lives of the earlier Krugers. Told in a revised genealogical table. SA Archives Year Book. Cape Times Ltd., Cape Town
  23. Illustrated history of South Africa. The real story. 1989 2nd Ed. Reader’s Digest Association South Africa (Pty) Ltd.: Cape Town
  24. Sterfkennis van Pieter Willem Coetzer (MOOC 6/9/17/3654). South Africa, Cape Province, Probate Records of the Master of the High Court, 1834-1989, database with images, FamilySearch (https://familysearch.org/ark:/61903/3:1:3Q9M-CSQX-M29N?cc=2517051&wc=WV44-SZZ%3A1598082366 : 28 September 2018), 007844935 > image 1768 of 2253; Pietermaritzburg Archives (Formerly Natal State Archives), South Africa
  25. Pieter Willem Coetzer. https://www.geni.com/people/Pieter-Willem-Coetzer/6000000003355949388
  26. De Roubaix, E. 1926 Boesmanlandse sketse en verhale. 1ste Ed. J.L. van Schaik Bpk: Pretoria. https://repository.up.ac.za/handle/2263/17287
  27. Doopinskrywing van Pieter Willem Coetzer jnr. Parish registers for the Dutch Reformed Church at Paarl, Cape Province. https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:3Q9M-CSV8-W94M-4?i=497
  28. Doopinskrywing van Johanna Jacoba Coetzer. South Africa, Dutch Reformed Church Registers (Cape Town Archives), 1660-1970, database with images, FamilySearch (https://familysearch.org/ark:/61903/3:1:S3HY-DZN4-WBM?cc=1478678&wc=M6GW-DZS%3A49605401%2C49605402%2C49605403%2C49624101 : 21 May 2014), South Africa > Cape of Good Hope > Cape Town > Baptisms 1780-1794 > image 61 of 199; State Archives, Cape Province
  29. Doopinskrywing van Jacobus Francois Smit. Parish registers, Nederduitse Gereformeerde Kerk, Cape Town (Cape Province), 1695-1976. https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:S3HY-DZN4-757?i=26&cc=1478678&personaUrl=%2Fark%3A%2F61903%2F1%3A1%3AVRL3-DVJ
  30. Sterfkennis van Jacobus Francois Smit. Probate Records. https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:3Q9M-CSQF-XSM2-V?i=706&cat=331262
  31. Jacobus Francois Smit, b4c5d5e3. https://www.geni.com/people/Jacobus-Francois-Smit-b4c5d5e3/6000000003356036265
  32. Smit, R. 2021. Desendants of Jan Smit en Adriana Tol. http://www.e-family.co.za/families/jan_smit/f10690.htm
  33. Johanna Jacoba Coetzer (1785 – 1843). https://gw.geneanet.org/marietjie?lang=en&p=johanna+jacoba&n=coetzer&oc=1
  34. Doopinskrywing van Elsie Dorothea Coetzer. Parish registers for the Dutch Reformed Church at Paarl, Cape Province. https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:3Q9M-CSV8-W9WP-J?i=661&cat=993681
  35. De Bruyn, G.F.C. 1986. Geslagregister De Bruyn – De Bruin – Du Bruyn. Instituut vir Geskiedenisnavorsing, Raad vir Geesteswetenskaplike Navorsing: Pretoria
  36. Sterfkennis van Elsie Maria Dorothea (Coetzer) Erasmus. South Africa, Cape Province, Probate Records of the Master of the High Court, 1834-1989, database with images, FamilySearch Death notice of Elsje Maria Dorothea Coetzer 1826 – 1902: 27 April 2020, 007844975 > image 685 of 2086; Pietermaritzburg Archives (Formerly Natal State Archives), South Africa
  37. Magdalena Elizabeth Coetzer, D4, 1788 – 1809. https://www.myheritage.com/names/magdalena_coetzer
  38. Johannes Jacobus Coetzer, b1c10d1. https://www.geni.com/people/Johannes-Jacobus-Coetzer-b1c10d1/6000000010019434614
  39. Pieter Schalk van Heerden. https://www.geni.com/people/Pieter-Schalk-van-Heerden/6000000003355949375
  40. Doopinskrywing van Wenzel Christoffel Coetzer. Parish registers for the Dutch Reformed Church at Paarl, Cape Province. Baptisms 1786 – 1842. https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:3Q9M-CSV8-HSHH-H?i=70
  41. Sterfkennis van Jacob Jeremias Coetzer. South Africa, Cape Province, Probate Records of the Master of the High Court, 1834-1989, database with images, FamilySearch Death notice of Jacob Jeremias Coetzer 1798 – 1872: 28 September 2018), 007844945 > image 1296 of 2137; Pietermaritzburg Archives (Formerly Natal State Archives)
  42. Susanna Petronella (du Plessis) Coetzer (1800). https://www.wikitree.com/wiki/Du_Plessis-933
  43. Pieter ‘Petrus’ Johannes Jordaan, b1c5d5e2. https://www.geni.com/people/Pieter-Johannes-Jordaan/6000000001427511524
  44. Parish registers, Nederduitse Gereformeerde Kerk, Cradock (Cape Province), 1817-1972
  45. Sterfkennis van Johannes Jacobus Coetzer. South Africa, Transvaal, Probate Records from the Master of the Supreme Court, 1869-1958, database with images, FamilySearch (https://familysearch.org/ark:/61903/3:1:3Q9M-CSSW-XS4Q-T?cc=2520237&wc=Q6VB-B5H%3A1590242775 : 14 February 2019), 007818087 > image 1021 of 2118; Pietermaritzburg Archives (formerly Natal State Archives), South Africa

< BACK